Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2009

Νέα γρίππη

Διάλογοι για την πανδημία και το εμβόλιο

Η νέα γρίπη αρχίζει να εξελίσσεται και στη χώρα μας ως πανδημία. Η συζήτηση γύρω από τον ιό Η1Ν1 και γύρω απ' το εμβόλιο για την αντιμετώπισή του έχει προσλάβει μεγαλύτερες διαστάσεις από την ίδια τη νόσο. Κι ας πρόκειται για μια ήπια ασθένεια στις περισσότερες περιπτώσεις.

Αν και έχουν παρέλθει πολλοί μήνες απ' την εμφάνιση του ιού στο νότιο ημισφαίριο, όπου εξαπλώθηκε νωρίτερα εξαιτίας των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών και παρά τον «ενημερωτικό» καταιγισμό εξακολουθεί να υπάρχει ασάφεια και τρομολαγνεία, οι οποίες επιτείνονται από τις σοβαρές επιστημονικές διχογνωμίες όσον αφορά τον μαζικό εμβολιασμό των πληθυσμών. Και πέρα απ' αυτά διατυπώνονται αρκετά ή λιγότερο τεκμηριωμένες απόψεις για σκοπιμότητες που έχουν να κάνουν με τα υπερκέρδη τα οποία αποκομίζουν διεθνείς φαρμακευτικοί κολοσσοί.

* Ο καθηγητής Τάκης Παναγιωτόπουλος του ΚΕΕΛΠΝΟ σημειώνει ότι σίγουρα κάποιοι θα κερδίσουν πολλά χρήματα, όμως υπάρχει και το πραγματικό πρόβλημα της πανδημίας. Θεωρεί εν μέρει ανακριβή την εικόνα ότι το εμβόλιο είναι καινούριο και αδοκίμαστο.

*Απεναντίας, ο καθηγητής Βιοχημείας Χρήστος Γεωργίου, που επιχειρεί μια τεκμηριωμένη ανάλυση των συστατικών του εμβολίου και των παρενεργειών του, όπως τις αναφέρουν οι ίδιες οι φαρμακευτικές εταιρείες που το παράγουν, θεωρεί ότι δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες, με συνέπεια οι εμβολιαζόμενοι να χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα (σελ. 40).

*Ο Γιώργος Κιοσές του ΙΦΕΤ είναι κατηγορηματικός ότι είναι απαραίτητη η θωράκιση του πληθυσμού με τον εμβολιασμό και σε αντίθετη περίπτωση το νόσημα επιστρέφει προκαλώντας επιπλοκές τόσο στη δημόσια υγεία όσο και στο κόστος των υπηρεσιών.

* Ο Κυριάκος Σουλιώτης, που διδάσκει οικονομία της υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, αναπτύσσει τις οικονομικές διαστάσεις της νέας γρίπης, με τους κλάδους υγείας των ασφαλιστικών ταμείων να εμφανίζουν ελλείμματα 3 δισ. ευρώ και τα νοσοκομεία του ΕΣΥ χρέη 6 δισ. ευρώ.

Γιατί λέμε ναι στον εμβολιασμό

Η νέα γρίπη Η1Ν1 κυκλοφορεί σε όλον τον πλανήτη, και το επιδημικό κύμα του φετινού χειμώνα αναμένεται να κορυφωθεί και στη χώρα μας τις επόμενες εβδομάδες.

Γιατί τόση συζήτηση; Είναι δικαιολογημένη ή υπάρχει υπερβολή, τρομολαγνεία και επίδραση συμφερόντων; Κατά τη γνώμη μου πολλές υπερβολές έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ασφαλώς υπάρχει τρομολαγνεία, και σίγουρα κάποιοι θα κερδίσουν πολλά χρήματα.

Ομως, υπάρχει και το πραγματικό πρόβλημα. Τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας γρίπης είναι δύο:

- Πρώτον, είναι μια ήπια νόσος στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων.

- Δεύτερον, καθώς η νέα γρίπη οφείλεται σε νέο ιό -στον οποίο κανένας μας δεν έχει ανοσία από προηγούμενη νόσηση- αναμένεται να αρρωστήσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Α Τι πιθανότητα υπάρχει να αρρωστήσουμε σοβαρά από τη νέα γρίπη;

* Παρότι η γρίπη είναι συνήθως ήπια νόσος, σε έναν αριθμό συμπολιτών μας μπορεί να προκαλέσει σοβαρή πάθηση, όπως πνευμονία, σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (όπως λέγεται) ή επιδείνωση προβλημάτων που ήδη υπάρχουν από το αναπνευστικό, την καρδιά, τα νεφρά και άλλα ακόμη συστήματα.

* Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι το 25-30% αυτών που νοσούν βαριά ή/και καταλήγουν σε θάνατο δεν έχουν κανένα προϋπάρχον πρόβλημα υγείας. Η πιθανότητα σοβαρής νόσησης και θανάτου από τη νέα γρίπη έχει δειχθεί ότι είναι της τάξης του 1 στα 10.000.

* Μάλιστα, η πιθανότητα σοβαρής νόσησης είναι μεγαλύτερη για ορισμένες κατηγορίες ατόμων: όπως έχει ανακεφαλαιώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι έγκυες γυναίκες έχουν 10 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αρρωστήσουν σοβαρά και να χρειαστούν νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας (είναι γνωστό ότι η εγκυμοσύνη προκαλεί μια «φυσιολογική» πτώση της άμυνας του οργανισμού), ενώ τα άτομα με άσθμα ή άλλα νοσήματα του αναπνευστικού έχουν τρεις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα από το γενικό πληθυσμό.

Β Πόσο αποτελεσματικό και πόσο ασφαλές είναι το νέο εμβόλιο;

* Το εμβόλιο είναι ένα αποτελεσματικό όπλο. Εχει δειχθεί ότι σε ποσοστά πάνω από 90-95% των ανθρώπων που εμβολιάζονται προκαλεί παραγωγή αντισωμάτων σε προστατευτικά επίπεδα.

* Κατά τη γνώμη μου, η συζήτηση για το εμβόλιο της νέας γρίπης που γίνεται τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας είναι συχνά παραπλανητική, καθώς εστιάζεται αποκλειστικά και μόνο στις πιθανές παρενέργειές του. Στο θέμα αυτό, όπως και σε πολλά ζητήματα στη ζωή, πρέπει να σταθμίσουμε τα πράγματα: πρέπει να ζυγίσουμε τη βαρύτητα και συχνότητα των παρενεργειών του εμβολίου με τη βαρύτυτα και συχνότητα των επιπλοκών της ίδιας της γρίπης (από την οποία το εμβόλιο μας προφυλάσσει).

* Η πιο πολυσυζητημένη παρενέργεια του εμβολίου της γρίπης είναι μια νευρολογική πάθηση που ονομάζεται σύνδρομο Guillain-Barre. Πρόκειται κυρίως για την επιβίωση ενός στίγματος επί του εμβολίου γρίπης από το (αρκετά γνωστό πια) συμβάν του 1976. Η εμφάνιση τότε ενός νέου στελέχους του ιού της γρίπης σε περιορισμένο αριθμό ατόμων στις ΗΠΑ, είχε θεωρηθεί προάγγελος πανδημίας που δεν συνέβη ποτέ.

Οι αρχές των ΗΠΑ προχώρησαν στον εμβολιασμό περίπου 50 εκατομμυρίων ανθρώπων και παρατηρήθηκε η εμφάνιση του νευρολογικού αυτού συνδρόμου σε περίπου 500 άτομα (1 στα 100.000).

* Εκτοτε όχι μόνο έχει αλλάξει ριζικά η τεχνολογία παρασκευής των εμβολίων, αλλά και το θέμα έχει μελετηθεί εξαντλητικά: έχει τεκμηριωθεί ότι η συχνότητα πρόκλησης αυτού του συνδρόμου από το εμβόλιο της γρίπης είναι της τάξης του 1 στο 1.000.000. Μάλιστα, σε πολύ μεγάλη μελέτη 12ετούς διάρκειας που έγινε στη Βρετανία, έχει βρεθεί ότι είναι σημαντικά πιο πιθανό να πάθει κανείς αυτή τη νευρολογική πάθηση από την ίδια τη γρίπη παρά από το εμβόλιο.

(Αξίζει να ξεφυλίσει κανείς αυτήν την καταλυτική μελέτη, που μάλιστα διατίθεται δωρεάν από τον ιστότοπο του ιατρικού περιοδικού που τη δημοσίευσε: http://www.plosone.org/article/info:doi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0000344).

* Μια άλλη ανακριβής εικόνα είναι ότι το εμβόλιο για τη νέα γρίπη είναι καινούριο και αδοκίμαστο. Αυτό ισχύει μόνο εν μέρει, καθώς καινούριο είναι το λεγόμενο «αντιγόνο» του εμβολίου που αφορά το νέο στέλεχος του ιού, ενώ το «όχημα» στο οποίο φέρεται το αντιγόνο είναι παρόμοιο με αυτό των εμβολίων της εποχιακής γρίπης - εξάλλου νέο αντιγόνο έχουν τα εμβόλια της εποχιακής γρίπης σχεδόν κάθε χρόνο, γιατί όπως είναι γνωστό το εμβόλιο της γρίπης διαφέρει από χρόνο σε χρόνο.

Γ Ποιες είναι οι ομάδες προτεραιότητας για εμβολιασμό;

* Στην παρούσα φάση, όπως έχει ανακοινωθεί, προτεραιότητα εμβολιασμού έχουν όσοι ανήκουν σε ορισμένες ειδικές ομάδες: τα άτομα με ορισμένα χρόνια νοσήματα (από το αναπνευστικό, την καρδιά, τα νεφρά ή το ήπαρ, ανοσοκαταστολή από νόσο ή φάρμακα κλπ.), οι έγκυες γυναίκες, οι γιατροί και νοσηλευτές, όσοι φροντίζουν βρέφη ηλικίας κάτω από 6 μηνών.

Δ Πρέπει να γίνει το εμβόλιο στον πληθυσμό χωρίς φόβο;

* Ναι. Η απάντηση προκύπτει από τη στάθμιση των πραγμάτων: κίνδυνος για σοβαρή αρνητική εξέλιξη από την ίδια τη γρίπη 1 στα 10.000 - κίνδυνος από το εμβόλιο 1 στο 1.000.000.

Το θέμα των παρενεργειών του εμβολίου δεν μπορεί να τίθεται εν κενώ. Η θέση ορισμένων γιατρών ότι «δεν ξέρω εάν το εμβόλιο είναι ασφαλές» δεν είναι «ουδέτερη» ή «αθώα»: έχει και αυτή βάρος και ευθύνη - η στάθμιση των κινδύνων δεν μπορεί να παρακαμφθεί.

* Ο ΤΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι καθηγητής υγείας του παιδιού στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και επιδημιολόγος στο ΚΕΕΛΠΝΟ.




Δεν υπάρχουν σχόλια: