Σε φαύλο κύκλο οδηγείται η χρηματοδότηση του τομέα Υγείας στην Ελλάδα.
Σε κάθε αναθεώρηση του μνημονίου, οι υποχρεώσεις της χώρας μας αυξάνονται, παρά τις μειώσεις δαπανών, κυρίως στο φάρμακο. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, είναι αναπόφευκτο να αυξηθεί περαιτέρω η συμμετοχή των πολιτών στο κόστος περίθαλψης.
Τα παραπάνω ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής και διευθυντής του Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) κ. Νίκος Μανιαδάκης, σε εκδήλωση που έγινε το περασμένο Σάββατο, με τίτλο ‘Παρουσίαση και Ανάλυση της Υγειονομικής και Φαρμακευτικής Πολιτικής στην Ελλάδα την Εποχή του Μνημονίου’.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, η Υγεία και συνεπακόλουθα η οργάνωση του συστήματος παροχής υπηρεσιών αποτελεί ένα από τα βασικότερα ζητήματα που απασχολεί τις σύγχρονες κοινωνίες και αυτό προκύπτει διαχρονικά από πλήθος κοινωνικών ερευνών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, εν μέσω μιας πρωτόγνωρης οικονομικής κρίσης, οι Ευρωπαίοι πολίτες δήλωσαν ότι η υγεία τους απασχολεί σχεδόν όσο και τα οικονομικά θέματα και η απασχόληση και απαιτούν περισσότερους πόρους στην χρηματοδότηση της δημόσιας υγείας και των αντίστοιχων υπηρεσιών.
Κάθε σύστημα Υγείας οφείλει να εξασφαλίζει στους πολίτες άμεση και ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες ποιοτικές, κλινικά αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές. Παρότι αυτονόητα, τα παραπάνω δεν είναι εύκολο να επιτευχθούν, καθότι ο τομέας της παροχής υπηρεσιών υγείας χαρακτηρίζεται από πολλές ιδιαιτερότητες και περιπλοκότητες στην οργάνωση του.
Ζήτηση
Η ζήτηση για υπηρεσίες υγείας και συνεπακόλουθα η δαπάνη για την υγεία αυξάνεται σημαντικά τα τελευταία κυρίως εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού και της χρήσης καινοτόμας αλλά και ακριβής βιοϊατρικής τεχνολογίας.
Για να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω οι χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου προχώρησαν σε σημαντικά μεταρρυθμίσεις, κάτι το οποίο δεν έγινε στην χώρα μας. Πρόσφατη συγκριτική αξιολόγηση των συστημάτων υγείας των χωρών του ΟΟΣΑ, ανέδειξε ότι η χώρα μας θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την δαπάνη χωρίς να μειωθεί η ποιότητα και ποσότητα των υπηρεσιών εάν ήταν εξίσου αποδοτικό το σύστημα με εκείνο των πιο αποδοτικών χωρών μελών το οργανισμού.
Το σύστημα υγείας της χώρας μας είναι πολύ σύνθετο και περίπλοκο. Ουσιαστικά διαθέτουμε ταυτόχρονα τρία συστήματα υγείας, καθότι το ΕΣΥ συνυπάρχει με ένα μεγάλο και περίπλοκο δημόσιο ασφαλιστικό κλάδο και έναν από τους μεγαλύτερους αναλογικά ιδιωτικούς τομείς στις χώρες τους ΟΟΣΑ.
Νοσοκομεία
Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ χρηματοδοτούνται ταυτόχρονα από την γενική φορολογία και τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ πολλά από τα ταμεία είναι ταυτόχρονα χρηματοδότες-αγοραστές αλλά και παραγωγοί πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων υπηρεσιών, πρακτική που εγκαταλείπεται διεθνώς στην προσπάθεια να διασπαστεί η χρηματοδότηση από την παραγωγή των υπηρεσιών.
Η ελληνική αυτή πρωτοτυπία και ιδιαιτερότητα έχει δημιουργήσει ένα σύστημα αναποτελεσματικό, ασυντόνιστο, άκαμπτο, άνισο, συγκεντρωτικό, υψηλού αναλογικά κόστους και χαμηλής αποδοτικότητας.
Αναφορικά με τα δημόσια νοσοκομεία είναι γενικότερα γνωστό ότι δεν έχουν αυτοτέλεια, σύγχρονους οργανισμούς, δεν είναι μηχανογραφημένα και δεν εφαρμόζουν σύγχρονες μεθόδους λογιστικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης, ώστε ανάμεσα σε άλλα να μπορούν να ελέγξουν και το κόστος τους και την σχέση κόστους-οφέλους.
Οι διοικήσεις τους εναλλάσσονται συνεχώς και επιλέγονται με αδιαφανείς και μη αξιοκρατικές διαδικασίες και στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν διαθέτουν τα ουσιαστικά προσόντα που απαιτούνται για την διοίκηση τόσο περίπλοκων οργανισμών, ούτε έχουν πραγματικά αποφασιστικές εξουσίες.
Αναφορικά με το σύστημα διαχείρισης των προμηθειών των νοσοκομείων είναι γνωστό ότι είναι πολύ προβληματικό και έχει γίνει αιτία να καταδικαστεί η χώρα επανειλημμένως από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπως επίσης αναποτελεσματικό είναι και το όλο σύστημα διαχείρισης της φαρμακευτικής τεχνολογίας, το οποίο είχε έως πρόσφατα κατατάξει την Ελλάδα μαζί με αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία, η Βενεζουέλα, η Ινδονησία, το Βιετνάμ, η Λιθουανία, η Ινδία και η Κίνα αναφορικά με τους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης της δαπάνης.
Μη ορθή χρήση
Αντίθετα, με τα όσα κατά καιρούς λέγονται, υπάρχουν δεκάδες μελέτες που υποδεικνύουν ότι η αύξηση της δαπάνης για ιατρική τεχνολογία δεν οφείλεται στις τιμές της τεχνολογίας αυτής αλλά κυρίως στην μη ορθά χρησιμοποιούμενη ποσότητα της τεχνολογίας.
Ταυτόχρονα, εξαιτίας των αγκυλώσεων του συστήματος αντίστοιχα υψηλές είναι και οι τιμές των υπολοίπων ιατροτεχνολογικών προϊόντων και υλικών.
Επίσης, αποτελούμε μια από τις τελευταίες χώρες της ΕΕ αναφορικά με την υιοθέτηση μηχανισμών για την αξιολόγηση της τεχνολογίας υγείας στην τιμολόγηση, αποζημίωση και χρήση της, όπως επίσης και στο ότι δεν εφαρμόζουμε κλινικά πρωτόκολλα ή πρωτόκολλα διαχείρισης ασθενειών και κατευθυντήριες οδηγίες.
Στα πλαίσια αυτά έχει δημιουργηθεί ένα σύστημα στο οποίο δεν υπάρχει καμία καταγραφή, μέτρηση, αξιολόγηση και λογοδοσία για την ποσότητα και την ποιότητα του παραγόμενου έργου, για το πραγματικό κόστος παροχής υπηρεσιών των φορέων και για τα υγειονομικά αποτελέσματα και τους δείκτες.
Στις παραπάνω αδυναμίες ασφαλώς θα πρέπει να προστεθεί η παντελής έλλειψη οργάνωσης και συντονισμού στον τομέα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και το κενό στην λειτουργική διασύνδεση του με τον δευτεροβάθμιο τομέα παροχής υπηρεσιών.
Η τελευταία αυτή αδυναμία του συστήματος έχει τεράστιες επιπτώσεις καθότι το καλά οργανωμένο πρωτοβάθμιο σύστημα υπηρεσιών, όπου υπάρχει, λειτουργεί ως βασικός παραγωγός υπηρεσιών και ως αξιολογητής στην παραπομπή για χρήση του δευτεροβάθμιου συστήματος, μειώνοντας έτσι την άσκοπη ζήτηση και χρήση υπηρεσιών και συνεπακόλουθα το κόστος που επωμίζονται οι ασφαλιστικοί φορείς.
Πολιτική
Επίσης, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη, συντονισμένη και μακροπρόθεσμη πολιτική στον τομέα της προαγωγής υγείας και στον τομέα της δημόσιας υγείας, γεγονός που μερικώς εξηγεί την διαχρονική αναλογική επιδείνωση πολλών υγειονομικών μας δεικτών.
Από τον Μάιο του 2010 η χώρα μας έχει υπογράψει και μνημόνια και υπό τον έλεγχο της τρόικας έχει ξεκινήσει μια τεράστια προσπάθεια προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων.
Το τομέας της υγείας πρόσφατα αποτέλεσε την πρώτη προτεραιότητα σε αφορά τις επιχειρούμενες προτεινόμενες παρεμβάσεις. Τα μέτρα που υλοποιούνται ταυτόχρονα είναι πολλά. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία αφορούν μέτρα τα οποία ήδη θα έπρεπε να είχε εφαρμόσει η χώρα πριν δεκαετίες.
Έχει ήδη δρομολογηθεί μια μεγάλη προσπάθεια οργάνωσης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, βελτίωσης του τρόπου χρηματοδότησης και διαχείρισης των υπηρεσιών υγείας, εφαρμογής σύγχρονης λογιστικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης ειδικά των δημοσίων νοσοκομείων, μηχανογράφησης του συστήματος κατάρτισης κατευθυντήριων οδηγιών συνταγογράφησης, βελτίωσης του συστήματος προμηθειών, καλύτερης οργάνωσης των νοσοκομείων, αναδιοργάνωσης του ασφαλιστικού συστήματος.
Ωστόσο, οι πρώτοι μήνες δείχνουν πως δεν υπήρξε εξ αρχής ολοκληρωμένη στρατηγική και πλάνο, αλλά αντίθετα μέτρα που παίρνονται από ασυντόνιστα κέντρα λήψης αποφάσεων και που πάσχουν σε πολλές περιπτώσεις στην λεπτομέρεια της εφαρμογής. Κατά κύριο λόγο, η εξοικονόμηση προέρχεται από δύο τομείς.
Ο ένας είναι ότι μειώθηκαν οι μισθοί στο δημόσιο τομέα, ειδικά στα δημόσια νοσοκομεία, από εκεί υπήρξε μία εξοικονόμηση για το σύστημα υγείας. Και το άλλο μέτρο το οποίο απέδωσε ήταν η μείωση των τιμών των φαρμάκων. Η μείωση αυτή είχε σαν συνέπεια, να εξοικονομήσουν τα ασφαλιστικά ταμεία κάπου 750 εκατομμύρια ευρώ και να μειωθεί και επίσης, η φαρμακευτική δαπάνη στα νοσοκομεία κάπου 100-150 εκατομμύρια.
Αλλά δεν μπορεί να επιτύχει η χώρα, τη συγκράτηση της δαπάνης και την αύξηση της αποδοτικότητας, μόνο μ’ αυτά τα μέτρα. Οι κυβερνήσεις όταν θέλουν να μειώσουν άμεσα τη δαπάνη για την υγεία, επικεντρώνονται στο φάρμακο. Ωστόσο το φάρμακο αφορά το 20% των συνολικών δαπανών ενώ το 80% είναι η παροχή των υπηρεσιών κι αυτός πρέπει παράλληλα να είναι ο μεγάλος στόχος.
Φάρμακα
Όταν μηχανογραφήσεις το σύστημα Υγείας, όταν ελέγξεις γιατί συνταγογραφούνται συγκεκριμένες εξετάσεις, γιατί γίνονται ορισμένες επεμβάσεις και τα συνδέσεις αυτά με το ιστορικό του ασθενούς, όταν μπορέσεις να εισαγάγεις μέσα στα μηχανογραφικά συστήματα, διεθνή πρότυπα διαχείρισης των ασθενών, τα οποία βασίζονται σε κάθε χρονική στιγμή στη διεθνή εμπειρία και στην επιστημονική γνώση, μόνο μ’ αυτούς τους τρόπους μπορείς να εξοικονομήσεις πόρους.
Η λίστα έτσι όπως έχει θεσμοθετηθεί αυτή τη στιγμή, προσομοιάζει με άλλες λίστες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη (αυτά τα συστήματα ονομάζονται ‘Εσωτερικά Συστήματα Τιμών Αναφοράς’), ωστόσο έχει πάρα πολλές αδυναμίες και θα πρέπει να βελτιωθεί αν θέλουμε να εφαρμοστεί.
Η χώρα μας κατάφερε, με ένα νέο σύστημα τιμολόγησης των φαρμάκων που έχει, να εξασφαλίσει από τις χαμηλότερες τιμές φαρμάκων στην Ευρώπη. Τώρα, προσπαθεί να τις μειώσει έμμεσα περεταίρω αυτές τις τιμές, μέσα από τη λίστα. Εκεί πραγματικά, χρειάζεται προσοχή, ούτως ώστε να μη μειώσει κανείς πάρα πολύ τις τιμές και στα πλαίσια αυτά να δημιουργήσει αντικίνητρα για να έρχονται νέα φάρμακα στη χώρα.
Ναι μεν, αυτή τη στιγμή η χώρα έχει άμεση ανάγκη από μείωση των δαπανών για την υγεία, αλλά ταυτόχρονα έχει και ανάγκη να προσφέρει στον Έλληνα πολίτη ποιοτικές υπηρεσίες και σ’ ότι αφορά το φάρμακο να προσφέρει πρόσβαση σε νέα καινοτόμα φάρμακα. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να υπάρξει στρατηγική.
Τα φάρμακα όλα δεν είναι τα ίδια. Δεν μπορεί δηλαδή να τα βάλει όλα σε ένα καλάθι και να τα μεταχειριστεί με τον ίδιο τρόπο. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι δεν είναι τόσο οι τιμές των φαρμάκων που επηρεάζουν τη φαρμακευτική δαπάνη, όσο είναι η ποσότητα των φαρμάκων που καταναλώνουμε και το μείγμα των φαρμάκων που καταναλώνουμε.
Τιμές
Στα πλαίσια, λοιπόν, αυτά, η πολιτική υγείας στον τομέα του φαρμάκου στη χώρα μας, επικεντρώθηκε πάρα πολύ τους τελευταίους μήνες στις τιμές των φαρμακευτικών προϊόντων, ωστόσο, η πραγματική εξοικονόμηση αναμένεται να προέλθει από τον έλεγχο της ποσότητας των φαρμάκων και του μείγματος των φαρμάκων που καταναλώνουμε κι αυτό μπορεί να ελεγχθεί μέσα από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, σε συνδυασμό με την εφαρμογή, αυτών που λέμε: ‘Κατευθυντήριων Οδηγιών Διαχείρισης των Ασθενών’.
Συνεπώς, η πολιτική τώρα και η όλη πίεση, από την πλευρά της διοίκησης του συστήματος Υγείας, πρέπει να επικεντρωθεί στη μηχανογράφηση του συστήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου