Πειθαρχική ευθύνη και εκπαίδευση του ιατρού

Η ελευθερία του γιατρού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ικανότητα του ιατρικού σώματος να αυτορρυθμίζεται.

Αυτό επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής Ακτινολογίας κ. Κυριάκος Στριγγάρης και ο λέκτoρας Ψυχιατρικής του King's College του Λονδίνου κ. Αργύρης Στριγγάρης, σε ανάλυσή τους, με θέμα 'πειθαρχική ευθύνη και εκπαίδευση ιατρού'.

Το θέμα παρουσιάστηκε από τον κ. Κυριάκο Στριγγάρη, κατά την πρόσφατη παρουσίαση της πρωτότυπης επιστημονικής εργασίας 'Ερμηνεία Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας', στην Παλαιά Βουλή.

Απευθυνόμενος σε ένα πολυπληθές κοινό, υπογράμμισε ότι η ελευθερία του ιατρού είναι προϋπόθεση της αποτελεσματικότητάς του και πως η ελευθερία αυτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ικανότητα του σώματος των ιατρών να αυτορρυθμίζεται.

Προς την κατεύθυνση αυτή, επικαλέστηκε ρήση του Erwin Deutsch, σύμφωνα με την οποία 'το επάγγελμα του ιατρού, ως θεράποντος ασθενών, βασίζεται στην ιατρική επιστήμη και ως εκ τούτου είναι αυτόνομο. 

Οι επιταγές της επιστήμης δεσμεύουν τον ιατρό'. Κάθε ιατρός - είπε - απολαμβάνει επιστημονικής ελευθερίας, δηλαδή την ελευθερία να επιλέγει, κατά τη διακριτική του ευχέρεια, τη μέθοδο που θα ακολουθήσει στη θεραπευτική και διαγνωστική διαδικασία.

Ελευθερία, ωστόσο, δεν σημαίνει ασυδοσία, κομπασμός και πρόφαση εν αμαρτίαις. Αντίθετα, σημαίνει συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ του ιατρικού λειτουργήματος από το οποίο απορρέουν αποκλειστικώς υποχρεώσεις.

Ελευθερία

Το πιθανότερο είναι ότι η ελευθερία του γιατρού, είναι η πρώτη κατοχυρωμένη ελευθερία για επαγγελματίες και βασίζεται στην αξία που δίνουν οι δυτικές κοινωνίες στην επιστημονική πρόοδο.

Ο νομοθέτης θεωρεί ότι ο γιατρός κατέχει την απαραίτητη εκείνη γνώση, η οποία του επιτρέπει να κρίνει τι πρέπει να γίνει στη διάγνωση και θεραπεία, μέσα στο πλαίσιο πλήρους ηθικής και τεχνικής ανεξαρτησίας, με συμπόνοια και σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ο γιατρός είναι ικανός να επιλέξει την καταλληλότερη μέθοδο για έγκαιρη διάγνωση και να χορηγήσει έγκαιρα την καταλληλότερη θεραπεία.Αυτό συμβαίνει με ομαδική εργασία. 

Με ιατρικά συμβούλια, στα οποία μπορεί να συμμετέχουν γενικός γιατρός, παθολόγος - νευρολόγος, ακτινολόγος, νευροχειρουργός ή ογκολόγος ή ακτινοθεραπευτής.

Η ελευθερία του γιατρού είναι προϋπόθεση της αποδοτικότητάς του και συνεπώς είναι καίρια για την υγεία των ασθενών του. Απαντώντας στο ρητορικό ερώτημα 'τι σημαίνει ελευθερία;', ο ομιλητής ανέφερε τα εξής:

Η ελευθερία του γιατρού συνδέεται με το ήθος, την επιστημοσύνη, την αυτορύθμιση, τους νόμους και την κοινωνία. 

Ο Κάλβος είχε πει ότι 'θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία'. Παραφράζοντας τη ρήση αυτή, ο ομιλητής είπε 'θέλει ήθος και επιστημοσύνη η ιατρική ελευθερία'. 

Προσδιόρισε, δε, και τις προϋποθέσεις της ιατρικής ελευθερίας, σημειώνοντας ότι, στην ιδεατή περίπτωση, είναι η αυτορύθμιση του ιατρικού σώματος.

Ήθος

Για τον γιατρό, το ήθος αποτελείται από απλά πράγματα: Να τηρεί τον όρκο του κατά την άσκηση του λειτουργήματός του και να μην υποπίπτει σε οποιοδήποτε ποινικό αδίκημα.

Να είναι συνεργάσιμος και να φέρεται συναδελφικά. Να μην εκμεταλλεύεται τη θέση που κατέχει και να είναι φερέγγυος.

Αναφέρθηκε σε συγκεκριμένη περίπτωση γνωστού καθηγητή Ιατρικής στην Αγγλία, ο οποίος παρέλειψε να αναφέρει την πηγή (άλλον συγγραφέα) κάποιων συμπερασμάτων που παρέθετε.

Έπειτα από καταγγελία, ο Αγγλικός Ιατρικός Σύλλογος τον παρέπεμψε στο πειθαρχικό συμβούλιο και αποφάσισε την παύση του, με την εξής αιτιολόγηση:

'Το συμβούλιο θεωρεί ότι γνωρίζατε πως κάθε κοινός άνθρωπος θα θεωρούσε ατιμία το ότι παρουσιάσατε το έργο άλλων ως δικό σας.Θεωρεί ότι η πράξη σας, η λογοκλοπή, διακινδύνευσε να καταστήσει ανυπόληπτο το επάγγελμά μας'.

Επιστημοσύνη

Καθένας περιμένει ο γιατρός να είναι γνώστης του αντικειμένου του. Αυτό μπορούν να το ελέγξουν μόνον οι συνάδελφοί του.

Στην Αγγλία, κάθε γιατρός υποβάλλεται σε ετήσια αξιολόγηση, κατά την οποία οφείλει να είναι μέλος πενταμελούς ομάδας συναδέλφων του, που τον αξιολογούν και τους αξιολογεί.

Να επισκέπτεται συνέδρια και διαλέξεις. Να συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα και να μπορεί να τεκμηριώνει τα παραπάνω όταν του ζητηθεί.

Κάθε πέντε χρόνια, γίνεται ριζική αξιολόγηση, κατά την οποία ο γιατρός οφείλει να προσκομίσει τις γνώμες δέκα συναδέλφων του για τον ίδιο, καθώς και τη γνώμη των ασθενών του.

Σύμφωνα με τον ομιλητή η ελευθερία του γιατρού είναι προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητά του. Βασίζεται στο ήθος και την επιστημοσύνη του. 

Η αυτορύθμιση είναι απαραίτητη για το ήθος και την επιστημοσύνη.Προϋπόθεση για την αυτορύθμιση, είναι οι Ιατρικοί Σύλλογοι να χαίρουν της εκτίμησης των μελών τους και της κοινωνίας που υπηρετούν.

Η εμπιστοσύνη κλονίζεται όταν οι Σύλλογοι δρουν ως συνδικαλιστικά όργανα. Στις προηγμένες χώρες, τα προεδρεία των Ιατρικών Συλλόγων δεν προκύπτουν από κομματικοποιημένες εκλογές.

Σε τελική ανάλυση, η αυτορύθμιση προϋποθέσει ιατρικό σώμα με κοινό νου, υψηλή αντίληψη για την επιστημοσύνη και οξυμένο ηθικό αισθητήριο.

Νόμοι

Αναφορικά με τους νόμους που ισχύουν για την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος, τόνισε ότι πρέπει να είναι ευνόητοι και καταληπτοί από τον καθένα. 

Η πολυνομία μας μπερδεύει.Οι νόμοι είναι καλύτεροι όταν τα προσχέδια τους έχουν συζητηθεί με όλους τους ενδιαφερόμενους.

Να προσέξουμε ώστε να μην καταλήξουμε σε σχέση αλληλοϋπονόμευσης (βλ ΗΠΑ και litigation) μεταξύ ιατρών και νομικών. 

Αναφερόμενος στην κοινωνία, επεσήμανε ορισμένα βασικά της χαρακτηριστικά.Συνοχή: Εκπεφρασμένη ως έμπρακτη αλληλοβοήθεια μεταξύ των μελών της κοινωνίας (και όχι μόνο του στενού οικογενειακού κύκλου).

Υπομονή: Πόσοι περιμένουμε τη σειρά μας στα επείγοντα περιστατικά;

Συνεννόηση: τί μπορούμε να κάνουμε για να μιλάμε πιο ξεκάθαρα μεταξύ μας (“ναί ναί, ού ού” κατά το Ευαγγέλιο).

Πληροφόρηση: Τι μπορούν να κάνουν οι ιατροί και οι νομικοί, για να βελτιώσουμε τη γνώση των ασθενών τόσο για τις ασθένειες αλλά και γιά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους;

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, απηύθυνε και ορισμένες προτάσεις συνεργασίας: 

Εκπαίδευση ιατρών: Εύχομαι να διδάξετε το βιβλίο 'Ερμηνεία Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας' στους φοιτητές μας. 

Εκπαίδευση πολιτών: Εύχομαι να εκδώσετε σύνοψη ή εκλαϊκευμένη εκδοχή του βιβλίου, ως οδηγό για πολύπαθους ασθενείς.

Απλοποίηση ισχυόντων καί συζήτηση νέων νόμων: Ελπίζω να σας έπεισα ότι οι ιατροί αδημονούμε να συνεργασθούμε με τους νομικούς για μία λειτουργικότερη παροχή υγείας στους ασθενείς.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΟΣ